Bạch Thầy, con năm nay 18 tuổi, học lớp
12. Gia đình con có 2 chị em gái, em con năm nay 12 tuổi. Con có một nỗi buồn
không biết chia sẻ cùng ai. Bố mẹ con (đặc biệt là mẹ con) rất yêu và chiều em
gái con, chẳng mấy khi quát mắng em, em muốn gì đều được đáp ứng ngay. Ngược lại,
với con thì mẹ rất nghiêm khắc, luôn trách móc, cáu kỉnh. Nhiều lúc con có cảm
giác như con không phải là con ruột của mẹ, mà là con nuôi, con nhặt ở đâu về.
Mỗi lần bố mẹ đối xử không công bằng với con là con rất tủi thân, hằng đêm con
vẫn khóc thầm. Con tự hỏi con mắc lỗi gì? Con đã làm gì sai để bố mẹ hắt hủi
con như vậy? Con luôn là học sinh giỏi, ở nhà con lễ phép, chăm chỉ, rất ít khi
làm trái ý bố mẹ, vậy mà... Con mong Thầy giúp con tìm ra câu trả lời và cho
con những lời khuyên để có thể thay đổi được tình trạng này. Con rất yêu bố mẹ,
nhiều khi con muốn nói: “Mẹ ơi, con yêu mẹ!” song không hiểu sao con không thể
thốt ra lời được...
Đặng
Minh Hòa, Kiên Giang
Không
nên phân bì với em út
Thông thường, trong một gia đình có hai
con trở lên, người con út thường được cha mẹ quan tâm, chăm sóc nhiều hơn người
con lớn. Cái cảm giác “tuổi đã lớn” bằng với “người trưởng thành” làm cho một số
cha mẹ không nghĩ rằng “nhu cầu chiều chuộng” đứa con đã lớn là cần thiết nữa.
Trong khi đó, đứa con út thường được chiều chuộng hơn, vì cha mẹ thường nghĩ nó
chưa được trưởng thành; từ đó, cha mẹ thường thể hiện nhiều sự quan tâm và chăm
sóc hơn. Thay vì phân bì với em út, con hãy nên vui mừng rằng mình đã lớn rồi,
đã biết tự chăm sóc bản thân, còn em mình nhỏ hơn nên cần đến bàn tay và trái
tim thương yêu của cha mẹ hơn. Làm chị mà biết nhường cho em là một điều phúc,
có gì đâu mà phải buồn và khóc, phải không?
Thỉnh thoảng, trong một số tình huống, ở
ngưỡng cửa thành người lớn của con cái, một số cha mẹ trở nên nghiêm khắc hơn để
mong cho con hoàn thiện về nhân cách. Do vậy, mỗi lỗi lầm nho nhỏ của con cái
thôi cha mẹ cũng đã rầy la và trách móc. Càng quan tâm nhiều, muốn cho con của
mình giỏi giang, có những cha mẹ càng thể hiện sự “khó tính” với đứa con được
quan tâm, lòng những mong cho con trưởng thành nhân cách thật sự. Đây là một hiện
tượng tâm lí gia đình khá phổ biến ở những nước châu Á, trong đó có Việt Nam.
Con nên làm quen với hiện tượng này để không còn cảm thấy tủi thân – một cảm
giác tiêu cực mà duy trì nó trong nội tâm, hạnh phúc sẽ bị thiêu đốt.
Đừng
tủi thân và khóc thầm
Khi nghĩ mình bị cha mẹ “đối xử không
công bằng”, một số người con, phần lớn là con gái, phát sinh tâm lí “tủi thân”,
dễ khóc thầm. Tâm lí “tủi thân” vốn là tiêu cực này nếu không dừng lại sẽ làm nảy
sinh một chuỗi phản ứng tiêu cực khác như mặc cảm, tự ti, buồn chán, than vãn,
thở dài, trầm cảm, tuyệt vọng,... Người ta có thể nói đến và đạt đến công bằng
xã hội và công bằng pháp lí nhưng khó đạt được sự công bằng tình cảm, vì nhịp đập
của tình cảm không dựa trên cán cân lí trí mà là cảm xúc. Cha mẹ con thấy em
con còn nhỏ (mới 12 tuổi) nên chăm sóc cho em nhiều hơn âu cũng là chuyện thường
tình. Điều này không phải là sự bất công bằng về tình cảm. Con nên hiểu trái
tim của cha mẹ để mừng cho em gái của con. Là một học sinh giỏi ở trường và là
đứa con ngoan ở nhà, con nên lấy các đức tính mà con đang sở hữu như “chăm chỉ,
lễ phép, ít khi làm trái ý bố mẹ” làm hành trang cho hạnh phúc. Đừng vin vào
các đức này để mặc cảm và tự làm khổ bản thân, vốn là điều không nên. Thực ra,
con có “mắc lỗi lầm” gì đâu, con có bị bố mẹ “hắt hủi” đâu mà phải tự làm khổ.
Con giỏi và chững chạc như thế nên cha mẹ nghĩ rằng con đã tự lập được rồi, và
do vậy mới ít quan tâm hơn. Khi quan tâm thì mong con được trọn vẹn hơn, hoàn hảo
hơn, nên có phần gắt gao hơn. Mong con hiểu được điều này để cuộc sống trở nên
hạnh phúc và có ý nghĩa hơn.
Học
truyền thông tình thương
Để có thể “thay đổi được tình hình”, con
nên nỗ lực thực hiện ba việc sau:
Thứ nhất, không nên có cảm giác “con là
con nuôi” được cha mẹ con “nhặt ở đâu về.” Cảm giác tai hại này như một cặp
kính màu đen, mà khi con đeo vào thì cảm giác bị tổn thương sẽ gia tăng. Do vậy,
khi tình thương yêu thật sự của cha mẹ dành cho con, con vẫn cảm thấy chẳng có
gì, hoặc khó có thể nhận ra được.
Thứ hai, con tập làm quen với lối ứng xử:
“Nói với cha mẹ” thay vì “nói về cha mẹ”. Nói về cha mẹ là đề cập đến cha mẹ
như một đối tượng vắng mặt, con đơn phương nói các thông tin con cảm nhận về
cha mẹ, có thể đúng nhưng cũng có thể là một chiều và sai. Điều quan trọng là,
khi “nói về cha mẹ” với người khác, cha mẹ con đâu hề biết và cảm nhận, để thay
đổi tích cực, nếu lời con nói về cha mẹ là đúng và chân thành. Nói với cha mẹ,
con sẽ chia sẻ cảm xúc của con trước lối ứng xử của cha mẹ dành cho con. Từ đó,
cha mẹ con có cơ hội hiểu rõ tâm lí và cá tính của con hơn, nhờ đó, gia đình sẽ
trở nên trên thuận dưới hòa, tình thương khăng khít, đầm ấm, an vui hơn. Hơn nữa,
khi chia sẻ trực tiếp với cha mẹ thì những gì cha mẹ bị con hiểu lầm mới được
làm sáng tỏ, nhờ đó, cha mẹ và con hiểu và thương nhau nhiều hơn.
Thứ ba, nếu truyền thông được xem là một
nhịp cầu thông tin thì truyền thông tình thương là đầu mối của hạnh phúc, nhất
là hạnh phúc gia đình giữa vợ và chồng, giữa cha mẹ và con cái. Trong truyền
thông hạnh phúc, hãy tránh tình huống biến giả định thành thực tiễn. Thực tiễn
chỉ có một, trong khi giả định về thực tiễn thì quá nhiều. Dĩ nhiên, trong nhiều
giả định, chỉ có một giả định đúng với thực tiễn mà thôi.
Con nên tập truyền thông như con mong muốn
và điều này rất cần thiết: “Mẹ ơi, con kính thương mẹ lắm!”. Nếu con mặc cảm với
cha thì đổi ngôi một thành cha: “Cha ơi, con kính thương cha lắm”. Truyền thông
tình thương là “thực phẩm” của hạnh phúc. Già trẻ, nam nữ, vai trò xã hội nào
cũng cần đến các chất liệu hạnh phúc này.
Nên nhớ, “lời nói không mất tiền mua”
không chỉ có giá trị trong các xã giao, mà còn tác động tích cực đến tình
thương yêu trong từng gia đình. Khi con nói lên được điều con muốn nói, dù nói
trong nước mắt và uất nghẹn, con sẽ giúp cha mẹ hiểu con nhiều hơn và đúng hơn.
Chỉ một vài lời nói mà có thể thay đổi được tình hình thì xứng đáng làm biết mấy,
phải không con?
Thích
Nhật Từ
