Tại một quốc gia nọ, có hai người thợ mộc
tên An và Bích tay nghề đều khéo, khó phân cao thấp. Nhà vua muốn biết trong
hai người ai giỏi nhất, nên cho tổ chức cuộc thi tranh tài. Vua triệu hai người
thợ mộc đến, ra đề thi, hạn cho họ ba ngày, hễ ai làm ra con chuột giống như thật,
sẽ được phong là Thợ mộc ưu tú Người thắng sẽ được tưởng thưởng trọng hậu, được
sắc phong, được công nhận là nghệ nhân tài ba nhất nước.
Hai người thợ mộc ra về, làm việc ráo riết
ngày đêm, không dám ngơi nghỉ. Đến hạn, họ dâng tác phẩm cho quốc vương
xem, vua giơ lên cho khắp triều thần chiêm ngưỡng để cùng chấm điểm.
Tác phẩm của An thoạt nhìn đã thấy công
phu khéo léo, hình tạc y như con chuột sống. Còn của Bích nhìn gần chỉ có ba phần
giống, nếu mà nhìn xa thì chẳng biết đó là chuột. Thắng thua đã rõ, không cần
bình phẩm cũng thấy. Ai cũng chấm An là nghệ nhân kiệt xuất.
Bích không chịu, phản đối:
- Như thế là không công bằng.
Vua hỏi:
- Theo ý anh, sao mới là công bằng?
Bích đáp:
- Muốn biết tôi làm chuột có đạt hay
không thì phải do mèo quyết định, chứ không phải người!
Quốc vương nghe, bật cười to, cho là có
lý, liền sai người đem mèo tới. Bầy mèo vừa được thả xuống, cuống cuồng nhào đến
chụp con chuột của Bích, chúng giành nhau, tát nhau loạn xị, còn con chuột giống
như thật của An lại bị chúng ngó lơ không đoái hoài tới.
Cả triều ngẩn ngơ. Vua suy nghĩ hồi lâu,
ra quyết định công nhận hai anh thợ có tài như nhau, cho xếp hạng phong thưởng
ngang nhau, đồng nghệ danh là Thợ mộc ưu tú.
Sau đó, vua gọi Bích tới, hỏi:
- Vì sao mà mèo ưa chuột của anh dữ vậy?
Bích cười:
- Muôn tâu, mèo đâu cần biết chuột làm
có giống hay không?
- Nó chỉ cần mùi thôi, vì vậy thần đã chọn
xương cá làm vật liệu ạ!
Cái tốt và cái đẹp cũng là đồ giả nếu
không đi chung với cái chân thật, như bộ ba không thể tách rời chân-thiện-mỹ,
thì cái đó chỉ làm một thứ hình thức nghệ thuật.
Xã hội loài người hôm nay người ta rất dễ
bị thu hút bởi những hình thức đẹp đẽ và những lời nói ngọt lịm bên ngoài. Cho
nên để được thang điểm cao trong mắt người khác, người ta đã không ngần ngại và
có khi phải cố gắng để đục đẽo, nắn tạo ra những điều cho thật phù hợp với suy
nghĩ hay sở thích số đông, trong khi bản chất thì trống rỗng, vô vị. Thật ra
người ta làm vậy cũng không phải vì mục đích dối gạt ai đâu, cũng vì tâm lý số
đông thích như vậy nên vô tình ai rồi cũng trở thành những điêu khắc gia điêu
luyện, dù mới sinh ra là đứa trẻ thơ ai có biết gì đâu.
"Thế rồi mọi hình thức vay mượn hay
giả tạo đều chả có lũ mèo nào ngửi thấy hơi. Chỉ có bản chất thật mới có thể
nuôi dưỡng cho những liên hệ tồn tại vững bền."
Lắm khi có dịp lắng lòng chúng ta cũng
hiểu tự thanh lọc chính mình, sẽ tập thói quen mới, sống thật. Tại vì chỉ có sống
thật mới có thể đem lại cho ta một đời sống bình an, hạnh phúc và tự do chân thật.
Khó!
Thế nhưng,
nhân loại,
bao đời nay,
người ta vẫn,
kêu gào,
hướng đến,
"Chân - Thiện - Mỹ"
đấy thôi!
