CÁI BẪY CHUỘT

(Ngụ ngôn chưa bao giờ lỗi thời. Gửi cho người đã, đang, và bắt đầu yêu)

Tính thêm chút bình "lựng", nhưng thấy dài quá rồi, sợ tội nghiệp người đọc đến dòng cuối cùng xong tắt thở. Tắt thở không phải vì nó dài thườn thượt mà nó ẩn chứa bao hệ lụy của kiếp tình. Vì ngụ ngôn cũng chỉ là ngụ ngôn và dường như lởn vởn đâu đây cái kiếp khổ của nhân sinh trong quy trình chế tác tình cảm mà loài người vẫn hào hứng bước vào nhà máy sản xuất là thế. Biết sao được, con người cũng là con mà. Và đến khi anh Cả cùng chị Cả tắt thở vì sập cái bẫy tình.

===  <>  <>   ===

Chủ căn gác là một ông độc thân hơi lười. Rác quét nhiều khi dụm thành một đống ở góc tường. Quần áo bỏ rơi dưới gầm giường nhiều khi cả tuần. Thật lý tưởng cho Chuột. Tha hồ tự do. Sẵn cái mũ cát-két lão chủ bỏ quên lăn lóc dưới gầm tủ, cặp chuột trẻ chui vô nằm. Rất ấm. Có cái khăn mùi soa lão chủ để rớt dưới chân bàn, chị Cả ngứa răng cứ sẵn đó mà nhai, mà gặm, tơi tả thành giẻ. Chỉ bất tiện là thiếu cơm. Lão chủ ăn cơm tháng ở tầng dưới, mấy cặp Chuột ở tầng dưới no đủ phè phỡn. Cơm canh cá thịt sẵn ở nhà bếp, ở vại nước.

Mỗi tối, bốn vị Chuột ở trên gác phải lần xuống tầng dưới đề kiếm thức ăn. Tráng miệng thì có khá hơn. Thỉnh thoảng lão chủ treo một nải chuối. Ăn đều đặn đâu được sáu trái, rồi bỏ quên để úng. Bốn vị Chuột cứ ăn thoải mái; ăn cho tới hồi chuối rữa hết ăn nổi nữa. Có hồi người ta đem biếu nho hay bánh ngọt. Ăn vụng nho sướng nhất, nho cứ bày sẵn trong dĩa. Bánh ngọt thì phải đợi lúc nào lão quên đậy. Những con thằn lằn, những con gián cũng a vô giành phần. Ăn xong còn tự do phóng uế bề bộn trong dĩa. Ngoài những bữa ăn may mắn họa hoằn đó, căn gác chay tịnh đến mức hoàn hảo. Bò khắp nơi chỉ gặp những cuốn sách đứng sắp hàng. Và những cây viết nằm ngổn ngang. Và kính đeo mắt đến ba, bốn cái.

Một buổi chiều nọ có một cặp vợ chồng Chuột rất trẻ lọt vô căn gác. Cô vợ thuộc hạng đẹp, mắt đen láy, lông nõn mướt. Anh chồng cũng vào hạng khá trai, khoẻ mạnh. Họ yêu nhau, say mê nhau, tung tăng giỡn hớt suốt đêm. Nghịch nhau chí choé suốt đêm, phá giấc ngủ của lão chủ, phá giấc ngủ của hai cặp vợ chồng Chuột kia.

Một buổi tối đèn giường vừa mới tắt thì chợt mọi người giật mình bởi một tiếng "phập" thật lớn. Tiếng chân giãy dụa trong nửa phút. Rồi im lặng. Chàng Chuột đẹp trai đã sập bẫy.

Ðêm sau, cả phòng im thin thít. Anh Cả vốn có kinh nghiệm, nói nhỏ với vợ:

- Coi chừng! Ðêm nay nó gài bẫy nữa.

Nhưng sự thực đã không xảy ra như vậy. Cả đêm hôm sau nữa. Vài đêm hôm sau nữa. Lạ. Trong khi đó cô Chuột góa phụ sầu muộn. Xinh đẹp mà sầu muộn thì cái đẹp tăng lên gấp rưỡi, anh Hai nhận thấy điều đó trước. Rồi đến anh Cả. Cả hai âm thầm sắp đặt những "ngẫu nhiên" để gặp góa phụ và ngỏ lời an ủi. Cũng dễ thôi. Tiếp theo là những lời dặn dò, những lời khuyên nhủ. Cũng tự nhiên thôi. Sau nữa thì tha hồ, trăm thứ chuyện: chuyện đời, chuyện khôn dại, chuyện trời trăng mây nước. Nhưng đồng thời cũng nảy sinh một chuyện mới: chuyện ghen. Chị Hai ghen với anh Hai. Chị Cả ghen với anh Cả. Chị Hai, chị Cả ghen với cô gái góa. Rồi anh Cả ghen với anh Hai. Tùm lum. Vợ chồng với nhau thì cắn nhau vì ghen.. Người ngoài với nhau thì cãi nhau vì ghen. Chí choé suốt đêm. Lão chủ nhiều đêm mất ngủ cứ bật đèn liên tiếp.

Dẫu ghen tuông, nhưng sau khi cắn nhau, vợ chồng lại làm lành, nằm kề nhau rồi âu yếm nhau. Chỉ cô gái góa là cô đơn. Trong đêm khuya vắng lặng, cô thường thao thức, lăn qua trở lại trong cái ổ rơm rộng mênh mông. Cô lần dậy âm thầm bò lang thang đây đó như một kẻ mộng du.

Một đêm nọ vào giấc gần sáng, một tiếng "phập" vang lên. Rồi! Lại một nạn nhân! Ai vậy? Mờ sáng thì biết rõ: cô góa phụ.

Xế hôm đó đợi khi lão chủ khóa cửa ra đi, anh Cả buồn bã nói với chú Hai:

- Cho rằng thằng chồng nó mê ăn mà sập bẫy thì cũng được đi. Ðằng này con vợ đã thấy gương chồng còn sờ sờ mà sao còn...

Chú Hai:

- Có thể là cô ấy buồn tình, tâm trạng u uất, tinh thần xáo trộn, nhớ đó quên đó, lẫn trước lộn sau.

- Ừ, cũng có lẽ. Rút kinh nghiệm, chú thím lưu ý tránh xa những món ăn bày sẵn, thơm tho, mời mọc khêu gợi.

Thím Hai xía vô:

- Dạ, cảm ơn anh. Chúng em xin nhớ.

Sau cơn xúc động, những đêm yên tĩnh lặng lẽ trôi. Không bị cái chết rình rập đe dọa, trí óc chị Hai bắt đầu nghĩ gần nghĩ xa khi nhìn chồng cứ mặt mày thẫn thờ xa vắng. Trở lại "chuyện mới" của ngày nọ: chuyện ghen. Bất kể vì lý do gì, có thể do ê răng, lâm râm đau bụng, nhức khớp xương... nhưng hễ thấy mặt chồng ủ ê là chị mè nheo xỉa xói:

- Nhớ con đĩ đó chớ gì? Mỏ nó đẹp hơn mỏ tôi mà. Ria nó nõn hơn ria mép của gái già này mà... Chà! Tui biết hết. Hễ tui có việc đi vắng là hai người kề nhau rủ rỉ rầm rì những "anh yêu em... em yêu anh... nhớ em... đợi anh..." rồi dắt nhau ra ngoài sân tối mà...

Ban đầu chú Hai im lặng. Nạn quá, chú nạt một tiếng. Sau đó phải mắng át tới hai, ba tiếng. Cuối cùng phải đấu khẩu bằng nhiều câu dài. Thím Hai tuổi Tí đâu có chịu thua, vậy là vợ chồng cấu xé nhau. Lần lần thành tật, ngày cũng như đêm, cứ vừa âu yếm nhau đó, mươi phút sau đã chí choé cãi nhau, cắn nhau, rượt nhau. Ðồ đạc đổ ngã lung tung. Có bữa văng luôn cái kính đeo mắt của lão chủ.

Một buổi tối như thường lệ, màn chí choé bắt đầu, tăng thêm cường độ, tiếp theo là cuộc rượt đuổi. chợt đánh "sầm" một cái. Giật mình, hai vợ chồng phóng mạnh tới. Ðụng nhằm hàng lưới. Hoảng, nhảy sang trái: lưới. Sang phải: lưới. Ðằng sau: cũng lưới. Chết cha, sập bẫy rồi!

Lão chủ bật đèn, mở cửa, lại xách cái bẫy lồng trong đó vợ chồng chú Hai đang sợ hãi bò lên lộn xuống, rối rít tìm lối ra. Lão đem bỏ vào chậu nước, ngoài hiên.

Anh Cả, chị Cả thất đảm. Biếng ăn, bỏ cơm một ngày. Cứ lẩm nhẩm cầu nguyện và dọn mình sám hối. Nhất là chị Cả. Bởi không phải chỉ thím Hai mới biết ghen, mà chính chị, chị cũng ghen một cây. Còn anh Cả thì máu băm lăm đâu có thua chú Hai? Chỉ may một cái là chị đã trọng tuổi, răng sếu sáo nên cắn ít đau, anh Cả chịu được. Tính anh Cả lại chậm chạp, đi còn không muốn bước nữa là chạy. Hú vía! Ở đời cái Dở cái Kém nhiều khi đem lại cái May.

Anh Cả thẩn thờ:

- Bẫy cơm bẫy thịt thì từ chối được, chớ bẫy sập kiểu này thì biết đâu mà tránh? Thiệt nghiệt!

Chị Cả nói nhỏ:

- Em không ghen với mình nữa.

- Khéo vô duyên. Nó chết bảy đời còn ghen nỗi gì?

- Em không rượt mình chạy.

- Chạy đi đâu? Ði chậm chậm cũng đủ sập bẫy, cũng đủ chết. Cần gì chạy?

- Vậy thì đừng đi.

- Nói vậy mà cũng nghe được, - tiếng anh Cả hơi to một chút - chẳng lẽ cả ngày nằm một chỗ?

- Nếu có "con đó" nằm một bên thì nằm một chỗ cả tuần cũng được. Sá gì một ngày. - tiếng chị Cả to hơn chút nữa.

- Này, đừng có ghen bậy. - tiếng anh Cả to hơn.

- Sao lại bậy? - tiếng chị Cả to nữa - Bộ tưởng tui không biết mưu mẹo của ông? Cứ vài bữa ông than nhức răng, nhờ tui mò xuống bếp lục kiếm cho ông tí muối hầm để ông ngậm. Can cớ gì mà cứ đợi khuya khi đèn đóm tắt hết, tối thui mới nhức răng? Hồi trước sao không nhức răng? Sao đợi sau khi chồng nó chết rồi ông mới nhức răng? Khôn vậy? Can cớ gì khi nó ngoẻo rồi thì ông hết chứng nhức răng?

Anh cả mắc cỡ, nạt to:

- Im!

Chị Cả nổi dóa, hét to hơn:

- Im cái gì?

Ở bên giường, lão chủ cựa mình. Cả hai giật thót. Sáng hôm sau chị Cả thủ thỉ:

- Thôi em không ghen nữa. Cãi cọ ồn ào, ông chủ chú ý. Coi chừng chết cả lũ.

Quả là chuột đứng tuổi biết tự chế, chị Cả giữ lời từ đó thôi không đề cập đến con đó nữa. Nhưng cái Chết bi đát tàn nhẫn mà họ chứng kiến không ngừng ám ảnh họ. Với anh Cả, nó dẫn trí óc anh đi về những nẻo suy tư. Anh nghĩ về lòng Tham. Anh nhẹ nhàng bảo vợ:

- Loài chuột mình cũng như mọi loài động vật thường chỉ biết nghĩ đến ăn. Do vậy mà bị lừa, bị giết. Lũ người nó lấy miếng thịt để lừa con chuột, bắt con chuột để lừa con chim ó, bắt con chim ó để lừa con cọp con beo. Nhưng loài người, đến lượt nó cũng chết vì tham ăn. (Tới đây giọng anh Cả cao lên) Nó còn chết vì tham sắc dục, bao nhiêu triều đại đổ nát vì sắc dục. (Tới đây, bị phấn khích, giọng anh Cả cao lên nữa, rổn rảng) Và... thua các loài động vật khác, nó còn chết vì ham tiền tài, ham quyền tước.

Tiếng ông chủ cựa mình làm chị Cả sợ quá, suỵt suỵt khẽ. Anh Cả cũng chợt nhớ là mình đã hùng hồn quá hóa ra ồn ào, anh trợn mắt le lưỡi. Nhưng cái Biết nó làm ngứa cái miệng. Hôm sau anh Cả lại triết lý:

- Vợ chồng chú Hai chết vì cái Sân. Tức là giận, giận quá mất khôn, rượt nhau chạy ùa vô cái bẫy. Nếu không giận? Nếu cứ bao dung tha thứ? (Ðến đây anh nghếch mặt lên như để hỏi một thính giả đang đứng trước anh) ... Thì mọi việc êm xuôi hết. Bà con chuột gặp nhau, bắt tay nhau (anh giơ hai bàn tay trước, nắm vào nhau) chào nhau (đến đây thích quá, anh nói to như đang gặp bạn thật) A! Chào bạn! Mạnh giỏi chớ? Lâu quá!

Tiếng giường cọt kẹt. Ðèn giường bật sáng. Ông chủ nói lầm bầm. Anh Cả hoảng, nằm nép sát xuống sàn nhà.

Ðêm sau anh Cả không dám hé răng. Chỉ lặng lẽ suy tư. Nhưng khổ, những điều suy tư khi đã nhiều quá, chèn chật trong óc thì chúng cứ có khuynh hướng đòi thoát ra. Anh Cả phải cắn răng cố nhịn. Nhưng đến nửa đêm thì anh Cả hết nhịn nổi. Anh lén khoèo vợ dậy:

- Này mình, anh nhất định chỉ nói nhỏ nhỏ. Bò lại góc kia cho xa ông chủ. Anh mới nghĩ ra cái này. Ngộ lắm. Nói ngay chớ để mai lỡ quên. Mình có biết chữ đâu mà ghi chép? Nhớ đâu nói đó.

Người vợ tào khang chìu ý chồng, nhẫn nại bò cạnh anh. Miệng cứ ngáp dài. Tới góc nhà, anh kề tai nói nhỏ:

- Mọi tật xấu của mình, dù là tham lam hay nóng giận, đều do cái Si, cái ngu mà ra. Nếu cứ suy tư như anh, trầm tư như anh, nhìn rõ bản thể của mọi sự vật như anh thì làm sao mà anh mắc vào cái Tham; cái Sân, thì làm sao mà anh phải chết như vợ chồng chú Hai và vợ chồng... thằng đó?

Anh Cả ngừng nói, nhìn vợ một cách thích thú. Không ngờ mình cũng có tài hùng biện. Chị Cả cũng chợt thấy chồng mình trí thức một cách bất ngờ nên âu yếm cạ mũi vào cổ anh. Anh tiếp:

- Nếu bà con họ Chuột nhà mình mà hiểu được cái chân lý đó thì loài người, kẻ thù độc ác và truyền kiếp của chúng ta phải bị đẩy xa, phải bị gạt ra...

Anh Cả vung tay phải gạt ra thật mạnh như một nhà hùng biện chân chính. Tay đụng nhằm một cái que nhỏ. Cái que bật rơi.

- Phải bị...

Liền một vật gì thật nặng rớt đánh "Rầm" xuống, đè nặng lên ngực anh Cả, làm anh tức khắc ngộp thở, đầu óc choáng váng. Tiếng chị Cả bên cạnh "Hự" lên nửa chừng rồi im bặt.

Có tiếng chân giường kẽo kẹt. Tiếp theo, đèn bật sáng. Ông chủ xăm xăm đi lại lượm viên gạch lên rồi cầm hai xác chuột ném qua cửa sổ, ra sân. (V/H)