Có những cuộc hành trình bắt đầu từ mơ ước,
nhưng cũng có những cuộc hành trình bắt đầu từ nỗi đau, đó là cuộc hành trình
“trải nghiệm cuộc sống”
Có một hôm đức vua Pasenadi - vị vua cai
trị tiểu vương quốc Kossala của Ấn Độ - hỏi hoàng hậu Malika:
- Trên đời này ái khanh yêu quý ai nhất?
Hoàng hậu đáp:
- Dĩ nhiên, người thiếp yêu quý nhất
chính là bệ hạ.
- Trẫm cũng đoán là khanh sẽ nói thế - đức
vua mỉm cười sung sướng.
Nhưng hoàng hậu lại nói tiếp:
- Nếu bệ hạ cho phép,
thần thiếp sẽ nói khác đi một tí nhưng sẽ xác thực hơn.
Đức vua nóng lòng:
- Ái khanh cứ nói đi!
- Tâu bệ hạ, người mà thần thiếp yêu quý
nhất chính là thần thiếp đây.
Đức vua ngạc nhiên:
- Sao? Mình lại yêu mình? Trẫm không hiểu
ý khanh muốn nói gì?
Hoàng hậu dè dặt thưa:
- Vậy cho phép thần thiếp hỏi ngược lại,
bệ hạ yêu quý ai nhất trên đời?
Đức vua cười:
- Thì ái khanh chứ còn ai!
Hoàng hậu hỏi tiếp:
- Nhưng nếu thần thiếp lại yêu quý một
người đàn ông khác thì bệ hạ sẽ tính sao?
- Đức vua lúng túng:
- À, trẫm sẽ... trẫm sẽ...
- Bệ hạ sẽ nổi trận lôi đình và chém đầu
thần thiếp ngay phải không? - hoàng hậu tiếp lời.
Đức vua giả lả:
- Khanh hỏi rắc rối quá! Rắc rối thật!
Hoàng hậu lại hỏi tới:
- Tâu bệ hạ, có đúng như vậy không ạ?
- Ừ, thì... có lẽ khanh nói đúng! - đức
vua im lặng hồi lâu rồi xác nhận.
Hoàng hậu liền nhẹ nhàng giải thích:
- Bệ hạ yêu quý thần thiếp chỉ vì thần
thiếp đã đem tới hạnh phúc cho bệ hạ. Nên khi thần thiếp không tiếp tục đem tới
hạnh phúc cho bệ hạ nữa thì bệ hạ hết yêu quý và muốn giết chết thần thiếp
ngay. Như vậy, bệ hạ chỉ yêu quý mình nhất thôi.
** * ** ** **
Đúng là bản năng con người cũng như bao
nhiêu sinh vật khác, vẫn luôn giành mọi quyền lợi cho cái tôi của mình. Đó là
thái độ sai lầm lớn nhất đối với một cá thể đang chịu tương tác cùng vô số cá
thể khác xung quanh để tồn tại. CHính sự sai lầm này đã dẫn đến thế mất cân đối
trầm trọng, giữa một bên là nguồn năng lượng nuôi dưỡng quá lớn từ vạn vật
trong khắp vũ trụ gửi đến và một bên là thái độ sống chỉ biết nghĩ đến bản thân
mình, tuy được nhân danh là kẻ hiểu biết nhất nhưng thử hỏi chúng ta đã sống
như thế nào và đã làm gì cho cuộc đời này?
Đừng nói chi xa xôi. Với những người
thân yêu sống bên cạnh mà chúng ta chẳng mấy khi quan tâm đến những khó khăn
hay ước vọng sâu sắc của họ. Đầu óc chúng ta lúc nào lo nghĩ đến cách kiếm được
nhiều tiền, thăng tiến địa vị, thu hút sự chú ý và ngưỡng mộ của nhiều người.
Làm như thể mọi người phải có trách nhiệm thương yêu và giúp đỡ mình, còn mình
thì được "đặc quyền" không phải có trách nhiệm với bất cứ ai.
Thật ra, chúng ta cũng đã từng cố gắng
giúp đỡ vài người, nhưng chưa bao giờ nghĩa cử cao đẹp ấy lại không kèm theo bất
cứ điều kiện nào. Ít nhất đối tượng ấy phải dễ thương, quý mến ta, hay phải tỏ
ra trân quý những gì ta mang đến cho họ. Trong tình cảm cũng vậy. Chúng ta nghĩ
mình đã hết lòng yêu thương người ấy nhưng sự thật là chúng ta đang nghiện cảm
xúc của họ mà không thể rứt ra được. Chúng ta tưởng mình cũng rất cao thượng
khi quyết định tha thứ dễ dàng cho những lầm lỡ của họ, nhưng sâu thẳm bên
trong là vì chúng ta sợ họ sẽ không còn yêu thích và thân thiết với chúng ta nữa,
hay vì chúng ta muốn chứng tỏ tấm lòng độ lượng của mình trước mọi người.
Dường như chúng ta chưa bao giờ làm việc
gì mà không mang theo cái tôi hưởng thụ. Nó đã trở thành thứ "nhân sinh
quan" của thời đại. Sự thật, ích kỷ là thái độ sống nông cạn và tầm thường
nhất của con người - không những không muốn trải lòng giúp đỡ ai mà còn luôn
len lỏi vào mọi ngõ ngách để rút tỉa quyền lợi. Có lẽ, đó là nguyên nhân sâu xa
dẫn đến hệ quả: con người tuy được hưởng thụ nhiều nhất nhưng lại là kẻ chịu khổ
đau nhiều nhất.
Mục đích của đạo đức hay tôn giáo không
gì khác hơn là giúp cho con người thấy được sự thật về thân phận của mình, để
thiết lập lại đời sống sao cho đúng đắn và hài hòa với sự vận hành của vũ trụ.
Nghĩa là chúng ta phải luôn có ý thức chuyển hóa những năng lượng xấu đã lỡ
phát sinh, cũng như tìm cách ngăn chặn những năng lượng xấu có thể phát sinh. Tức
là phải biết tích đức. Ngoài ra, chúng ta phải có trách nhiệm nuôi dưỡng những
năng lượng tốt đã phát sinh, cũng như tìm cách khơi dậy những năng lượng tốt
chưa có cơ hội phát sinh. Tức là tích phước.
Đạo đức hay tôn giáo nào không thể đảm
nhận được chức năng này, lại dẫn dắt con người tiếp tục tôn thờ cái tôi riêng
biệt, vẫn không ngừng tạo ra ranh giới chia cách giữa những cá thể hay đoàn thể
để bênh vực và tranh chấp quyền lợi, lại còn khiến con người lãng quên đời sống
quý giá trong hiện tại để giam mình vào những mộng tưởng xa vời, thì đạo đức
hay tôn giáo đó vẫn là một thứ ích kỷ độc hại. Chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa
cá nhân và những chủ thuyết đang ảnh hưởng mạnh mẽ đến toàn xã hội cũng cần được
xét kỹ lại. Chúng ta phải có chánh kiến và thái độ dứt khoát rõ ràng để chọn ra
con đường đúng đắn nhất, có thể mang lại giá trị hạnh phúc chân thật ngay trong
thực tại......
