Sống Để Yêu Thương : BẠO PHÁT BẠO TÀN

Một nhúm hột ớt được ươm trong một cái thau nhựa bể. Chủ nhà không thạo nghề trồng trọt, chỉ cầu vui, sẵn tay thì làm chơi nên chỉ một diện tích nhỏ như vậy mà hột ươm đã chỗ dày chỗ thưa. Khi mọc lên cây non thì nhóm cây đứng giữa chậu mập mạp cao lớn, những cây đứng quanh rìa thấp nhỏ, ốm o Chủ nhà cuốc một vạt đất cạnh đó, bón phân rồi đợi một ngày mát trời bứng các cây con chuyển trồng xuống đất. Những cây mập mạp cao lớn được chọn trước. Tiếp đến, những cây gầy yếu hơn. Có một cây quá khẳng khiu èo uột bị bỏ lại.

Những cơn mưa tiếp theo những cơn mưa, các cây ớt vùn vụt lớn, tẻ thêm cành, nứt thêm lá, chỉ sau hai tháng vạt đất đã um tùm. Trông thật vui mắt. Chủ nhà thích thú gia tăng sự săn sóc. Sáng vừa bảnh mắt đã lúi húi vạch lá bắt sâu, chiều đã chạng vạng còn vun gốc thúc phân, nhổ cỏ dại, ngắt lá héo. Trưa còn tròn bóng mà đã vội cầm bình tưới, tưới nước cho cây. Phải đội mũ che nắng, phải vẹt lá để nước rơi thẳng xuống rễ, không đóng giọt trên tàng cây, sợ ánh nắng mặt trời làm héo lá. Thật là chi li trìu mến.

Trong khi đó, cây ớt còi vẫn cứ còi. Không ai tưới cho nó một giọt nước, nó chỉ trông chờ ở những cơn mưa rộng lượng. Đất đã cát mà lại thiếu phân, lượng thức ăn như chỉ giảm còn được một phần mười. Đã vậy Ớt còi còn bị hai viên đá sỏi lớn chèn kẹp, rễ bò gặp đá phải đứng sững lại, không đi xa được. Cái rủi ro chờ sẵn đó khi Ớt còi còn ở giai đoạn hột giống. Khi Ớt còi sang giai đoạn cây con và bây giờ ở vào giai đoạn cần ăn to thì cái rủi trở thành độc địa. Coi như ngày nào cũng thèm ăn, cũng thèm uống.

Những cây ớt mập mạp đứng cạnh biết rõ vậy. Mỗi lần nhìn những rá phân gà thơm phức, những xẻng phân heo béo ngậy tới tấp mang đến cung phụng, chúng bảo nhau:

- Tội nghiệp thằng Ớt còi. Chắc là thèm dữ lắm.

- Ờ, sao nó có thể sống được không biết. Sống cực như vậy, thà chết còn hơn.

- Nhìn cái thân của nó kìa. Gầy nhom. Mà lại vặn vẹo, sù sì.

- Những cái lá mới thảm. Quăn queo nhỏ xíu như những cái tai chuột.

- Lại còn bị rầy bám dày kịt. Ngứa chịu sao thấu.

Ờ, lại còn thêm những con rầy! Chúng nó cũng biết a tòng ăn hiếp kẻ thế cô Lá mập cành ú không bám, chỉ nhằm bám vào lá yếu cành gầy. Hút cho hết sinh lực của thằng còm cõi.

Những ngày huy hoàng kế tiếp theo những ngày tươi sáng: đám Ớt mập mạp thi nhau đâm bông. Hoa trắng năm cánh trông tựa những ngôi sao nở rộ, mời mọc những con bướm dập dìu. Thật là những ngày hội rực rỡ.

Bên cây Ớt còi cứ tăm tối. Từng đàn kiến đỏ đánh hơi rầy nâu bò tới rùng rùng, cắn rầy hút máu, cắn lủng cả vỏ cây. Đau nhức ê ẩm.

Những cây Ớt mập béo bảo nhau:

- Rầy bám thì nực. Kiến bò thì nhột. Thật chịu đời không thấu.

- Bữa trước có mấy con rầy lén bò qua bám ở mặt dưới lá của tụi mình. Chủ nhà phát hiện, xịt thuốc liền. Nếu trễ, chưa chắc giờ này tụi mình đã ra trái.

Lũ Ớt mập đang ra trái rồi thật. Trái mới nhú như hột gạo, trái lớn lên như con sâu, rồi trái to thêm, mập tròn xanh mướt, rồi trái ửng đỏ, rồi trái đỏ thắm. Giữa thời kỳ kết trái, thời gian như chạy mau hơn. Mới thoáng đó mà Ớt đã nhích, đã mẩy, đã già, đã chín hồi nào không hay. Cả vạt ớt đỏ rực như đang mở hội hè. Ông chủ nhà nâng niu hái trái, những cây ớt hãnh diện nhìn gương mặt tươi vui rạng rỡ của ông. Ông thêm cần mẫn thúc phân tưới nước, ông xuýt xoa ngắt những cành nặng trĩu trái bị gãy. Ông lặt những lá già dưới gốc. Có những buổi chiều ông bắt ghế ra ngồi say đắm nhìn vạt ớt của ông.

Cây Ớt còi vẫn hẩm hiu đơn thân chống cự với rầy nâu, với kiến đỏ. Trong cơn tuyệt vọng, bỗng có một hôm mưa xuống một trận, kiến chạy loạn và bọ cũng biến đi đâu mất. Có chút nước mát, cành nhú được hai, ba mầm mới.

Lũ Ớt mập mạp lại có chuyện để chế diễu:

- Nhìn coi! Đời đang lên hương. Lão Ớt còi đang nẩy mầm.

- Có mầm thì cũng là mầm... Coi.

- Mình mà có cái còi như lão thì mình xin Tổng cục thể thao cho làm trọng tài đá banh.

- Dám lão là hậu thân của Từ Thứ lắm. Nhớ trong bài thơ Từ Thứ làm khi bái biệt Lưu hoàng thúc để về Hứa Đô có câu:

“Ở Hán còn nhiều rường cột ta?

Về Tào chi sá một... cây ớt còi”

Cả bọn rúc rích cười, cười nghiêng ngả, chụp lên vai nhau mà cười.

Sau đợt trái thứ nhất, các cây ớt bớt mập. Đến lượt trái thứ hai, những cây ớt bắt đầu gầy. Sang đợt trái thứ ba, những cây ớt nhìn dung nhan mình đang tiều tụy. Nhiều cành lá trổ vàng hàng loạt. Nhiều cành bắt đầu khô Những lá mới nứt vừa nhỏ vừa quăn queo. Thân cây gầy tóp lại, hũng xuống thành rãnh. Những nụ hoa cuối cùng không còn đủ sức để lớn, rụng xuống đầy gốc. Những ngày tàn.

Ông chủ không tưới nữa. Phân bón còn dư, ăn bao nhiêu cũng không hết, nhưng cây không còn ăn nổi nữa. Sự tiêu hóa bị đình trệ. Cây cứ kiệt lực dần như vậy. Những cơn nắng rực lửa dội xuống. Lá héo. Những cành héo. Toàn thân cây héo. Một buổi chiều mát trời, ông chủ nắm gọn thân cây nhổ bật lên. Chùm rễ rậm rạp rung rinh, có những hòn đất khô dính lửng lơ vào chót rễ. Bằng một cái vung tay nhẹ, ông ném thân ớt ra góc rào. Lần lượt những thân cây này tiếp theo thân cây khác, cho tới ngày vạt đất được dọn dẹp trống trơn.

Trong khi đó cây Ớt còi vẫn sống tằn tiện, phát triển chậm chạp từng nhánh gầy, từng lá nhỏ. Một năm sau cũng có ra nụ nở hoa, nhưng chỉ rời rạc lác đác, hoa nhỏ xíu và nở xong rồi rụng, không đậu thành trái. Cuối năm thứ hai có đậu được hai trái cong queo, ốm o, nhưng cây không buồn. Chứng kiến những ngày huy hoàng và những ngày tàn tạ của lũ ớt mập mạp, cây ớt còi tự bằng lòng mình, vui sống trong cái khả năng hữu hạn của mình. Thức ăn ít ỏi nhưng không đến nổi đói. Buổi sáng được nhìn ánh mặt trời, buổi tối được nhìn ánh trăng sao và những buổi chiều được thưởng thức gió mát. Thỉnh thoảng nghe tiếng chim ca, nhìn con bướm lượn, con chuồn chuồn bay vờn. Trong khi những cây ớt mập đã thành củi khô, thành rác rưởi, thành cát bụi.

Cuối năm thứ ba, cây ớt cảm thấy mệt mỏi. Biết sắp đến lượt mình. Gục đầu nhẩm tính lại, mình sống hơn các bạn ngót hai năm. Ngậm ngùi, ớt còi âm thầm triết lý theo sự hiểu biết của loài ớt:

“Mỗi cây ớt có một sức sống nhất định. Đem dùng ào ào, huy hoàng rực rỡ thì chỉ mười tháng là kiệt lực. Còn nếu dùng dè xẻn thì kéo dài được ba năm. Tự do, ai muốn chọn sống theo lối nào, tùy ý”.

(VH)