SẮM ĐÔI GIÀY TỐT ĐỂ ĐI QUA CHÔNG GAI

Đức Phật đã từng đưa ra hình ảnh: Nếu ai đó bắn vào chúng ta một mũi tên thì nó chỉ làm cho chúng ta bị thương. Nhưng nếu liền sau đó có một mũi tên khác được bắn ra, cắm ngay vào vị trí của mũi tên thứ nhất, thì chúng ta sẽ gặp nguy hiểm, có thể sẽ mất mạng.

Ngài giải thích, mũi tên thứ nhất là nghịch cảnh và mũi tên thứ hai là chính thái độ phản ứng của chúng ta. Đức Phật kết luận, chúng ta thường chỉ bị trọng thương hay chết vì chính thái độ phản ứng của mình, chứ không phải vì nghịch cảnh. Vậy nên, việc chăm sóc tâm là điều quan trọng hơn rất nhiều so với việc cầu nguyện hay cố gắng hết sức để đẩy lùi nghịch cảnh.

Những bài thực tập quan trọng để chăm sóc tâm mình trước những điều bất như ý, nghịch cảnh hay những biến động như đại dịch đang diễn ra, theo tôi là:

1. Học cách chấp nhận mà không phản ứng

2. Nhìn sang những giá trị hạnh phúc vẫn còn

3. Nhìn theo hướng tích cực

4. Quay về nâng dậy tâm hồn

—————

✍1. Học cách chấp nhận mà không phản ứng

Cuộc sống tuy có những điều gây ra biết bao tổn hại, nhưng đó cũng là một trải nghiệm “đặc biệt” để chúng ta tỉnh ngộ, nhận ra bản chất của đời sống vốn vô thường, bất toại nguyện. Cuộc đời không phải là màu hồng, không thể như những gì chúng ta kỳ vọng, không thể nào chỉ toàn là thuận lợi. Cuộc đời là một chuỗi tập hợp của những điều như ý và bất như ý. Nếu muốn đứng vững trong cuộc đời này, chúng ta cần phải chấp nhận cả hai. Không thể chấp nhận thì cũng phải học, phải luyện cho bằng được, vì không có con đường nào khác. Huống chi, hoàn cảnh bất như ý hay khổ đau lại là chất liệu vô cùng quan trọng để chúng ta khát khao đi tìm những giá trị hạnh phúc bền vững. Thử nghĩ nếu cuộc đời chỉ toàn là như ý, thì chúng ta sẽ như thế nào?

Nếu chưa chấp nhận hết những trái ngang trong cuộc đời thì chúng ta hãy cố gắng học cách chấp nhận từng điều một, nhưng càng nhiều càng tốt. Hãy tin rằng, càng quay về nuôi dưỡng tâm hồn thì sức chịu đựng hay dung lượng trái tim chúng ta sẽ càng lớn, sự chấp nhận sẽ càng dễ dàng hơn. Tuy nhiên, chỉ đến khi nào ta có một cái thấy thật đúng đắn với chân lý, tức tuệ giác, thì chúng ta mới có thể chấp nhận mọi thứ trên cuộc đời “như chính nó đang là” mà không phản ứng hay chống trả nữa. Đó là hành trình tâm linh mà mỗi chúng ta đều phải đi và đến.

✍2. Nhìn sang những giá trị hạnh phúc vẫn còn

Khi biến cố hay nghịch cảnh ập đến, chúng ta thường có khuynh hướng chỉ tập trung ứng phó và giải quyết những khó khăn ấy. Chúng ta tin rằng, chỉ khi nào đẩy lùi được khó khăn ấy thì ta mới có thể sống, có thể hạnh phúc được. Đó là thái độ sai lầm khá phổ biến.

Trên thực tế, chúng ta luôn còn có những giá trị hạnh phúc dù rằng nghịch cảnh đang xảy ra. Cũng như các vì tinh tú vẫn lấp lánh trên cao dù màn đêm đen kịt đang bao phủ khắp nơi. Vậy chúng ta muốn cứ chúi mũi vào vũng đen đó để rồi bị nó nuốt chửng, hay là nên nhìn sang hướng khác tươi sáng hơn? Những điều tươi sáng là có thật chứ không phải do ta tưởng tượng. Chỉ cần chúng ta có thể “buông xả” được đối tượng hay hoàn cảnh bất toại nguyện ấy, chịu khó luyện tập khả năng chỉ chú ý và nương tựa vào những điều toại nguyện mình đang có, khổ đau sẽ rút lui. Đây cũng là điều mà Đức Phật khuyến khích thực tập, gọi là phương pháp “chuyển kênh” hay “không đồng nhất”, vì sự thật là chúng ta có nhiều hơn những gì chúng ta nghĩ hay thể hiện. Chúng ta hoàn toàn có thể an vui ngay khi có nghịch cảnh bao quanh.

✍3. Nhìn theo hướng tích cực

Mỗi sự kiện xảy ra trong đời sống đều ẩn chứa thông điệp sâu sắc. Vấn đề là chúng ta sẽ nhìn thấy mặt nào của nó. Nếu chỉ nhìn trên mặt hiện tượng, rằng nó mang tới những tổn thất hay hủy diệt, thì chắc chắn chúng ta sẽ phản ứng và đau khổ. Nhưng nếu nhìn rộng và sâu hơn vào sự kiện ấy, chúng ta sẽ ngộ ra vài chân lý sống, sẽ trưởng thành và làm chủ được cuộc sống.

Như ai cũng biết đại dịch Covid-19 đã mang tới sự hủy hoại khắp toàn cầu. Nhưng, nó nhắc nhở chúng ta rằng đời sống này rất vô thường, những gì chúng ta nắm bắt ở bên ngoài đều có thể tan biến bất cứ lúc nào. Chỉ có những giá trị thuộc về tâm hồn như lòng từ ái mới có thể sống mãi trong lòng người. Nó nhắc nhở rằng chúng ta đã quá sa đà trong cuộc mưu sinh mà bỏ rơi bản thân, thiếu trách nhiệm với gia đình, lãng quên hoài bão đẹp. Nhờ giãn cách xã hội mà chúng ta có cơ hội để dừng lại, hoàn thiện những gì mình vẫn còn thiếu sót. Nó nhắc nhở rằng tất cả chúng ta đều chịu tác động qua lại lẫn nhau, cái gì xảy ra cho một người là sẽ xảy ra cho tất cả, nhờ đó mà chúng ta sẽ bớt kỳ thị, phân chia, cung phụng cho cái tôi ích kỷ. Nó nhắc nhở rằng con người dù tài năng, quyền lực hay sự nổi tiếng cũng đều có thể bị nhiễm bệnh như người thường, để chúng ta bớt chạy theo sự hào nhoáng của phương tiện sống mà tập trung vào mục đích sống…

Sau những biến cố, chúng ta thường sống sâu sắc, biết trân quý bản thân và cuộc sống hơn.

✍4. Quay về nâng dậy tâm hồn

Thông thường, chúng ta chỉ quay về chăm sóc tâm hồn mình khi bị thất bại, mất mát, tổn thương... Nói chung, khi không thể nắm bắt những thứ hấp dẫn bên ngoài, chúng ta mới có đủ động cơ để đi vào bên trong. Đây là cơ hội quý giá để ta “nâng cấp” tâm hồn mình.

Đức Phật thấy rằng, tâm mới là nguồn gốc sinh ra khổ đau hay hạnh phúc, chứ không phải do nơi hoàn cảnh hay đối tượng bên ngoài. Cho nên, thay vì cố gắng thay đổi hoàn cảnh hay đối tượng thì hãy nên quay về thay đổi chính mình. Dĩ nhiên, nếu có thể đẩy lùi được nghịch cảnh thì hãy cứ thực hiện. Nhưng sự thật là chúng ta không thể nào dọn dẹp hết mọi chông gai trong cuộc đời này, cách tốt nhất là hãy sắm cho mình một đôi giày thật tốt để đi trên mọi chông gai. Với sự luyện tập đúng đắn, chúng ta hoàn toàn có thể tăng cường “hệ miễn dịch tâm hồn”. Ngoài việc phát triển nội lực, chúng ta còn có thể mở ra những cái thấy sâu sắc về bản chất của đời sống, từ đó chúng ta có được một con đường đúng đắn, sẽ có nhiều hạnh phúc hơn đau khổ.

——————

[[ Sự thật là chúng ta không thể nào dọn dẹp hết mọi chông gai trong cuộc đời này, cách tốt nhất là hãy sắm cho mình một đôi giày thật tốt để đi trên mọi chông gai. Với sự luyện tập đúng đắn, chúng ta hoàn toàn có thể tăng cường ‘hệ miễn dịch tâm hồn’. Ngoài việc phát triển nội lực, chúng ta còn có thể mở ra những cái thấy sâu sắc về bản chất của đời sống, từ đó chúng ta có được một con đường đúng đắn, sẽ có nhiều hạnh phúc hơn đau khổ ]]