Theo tìm hiểu các trò chơi dân gian có
thưởng thì trò chơi số đề ra đời tại Nam kỳ giữa năm 1929, lúc thế giới đang
trong thời kỳ đại suy thoái kinh tế. Để vực lại ngành ăn uống, các chủ tiệm hủ
tíu, mì ở Chợ Lớn đã đưa ra chiêu khuyến mãi là cứ mua 2 tô lớn thì tặng thêm 1
tô nhỏ.
Nhưng lượng khách vẫn chưa đông. Họ bèn
nghĩ ra một trò chơi có thưởng rất độc đáo: Tại mỗi bàn ăn, họ để sẵn một quyển
sổ ghi 100 con số ứng với khoảng 41 vật thể. Cái độc đáo là ngoài 12 con vật
thuộc 12 con giáp đã có từ lâu, họ còn qui tụ thêm các con vật khác như: ếch,
ó, hạc, lươn, tôm, nhện, nai, công, cá, ốc, trùn, cua, voi, ong, hạc, bướm, bồ
câu... lại thêm cả ông trời, ông địa, thần tài, bà vãi, ông sãi, học trò... và
có cả hòn đá. Nghĩa là hằm bà lằng hình tượng.
Mỗi hình tượng tương ứng với từ 2 đến 3
số. Một trăm con số chia làm 20 hình tượng có cặp 3 số (gồm 60 số) và 20 hình
tượng có cặp 2 số (gồm 40 số). Ví dụ: Con heo có 3 số: 07-47-87 ứng với heo
con, heo nhỡ, heo lớn; thần tài có 2 số: 39-79 (thần tài lớn, thần tài nhỏ).
Khách có thắc mắc thì họ giải thích là tháng sau họ có trò chơi đoán số. Họ sẽ
chọn một trong 100 số (từ 00-99) viết vào giấy điều và bỏ trong một túi gấm
treo cao trước quầy tính tiền.
Đồng thời cũng yết một bảng ghi vài câu
thơ gợi lên hình ảnh mà họ đã qui định sẵn trong quyển sổ để trên mỗi bàn ăn.
Có số đưa ra và để sẵn trong túi gấm gọi là số đề (số được chọn đưa ra); các
câu thơ hoặc bài thơ tứ tuyệt đưa ra để khách đoán hình tính số gọi là thai đề
(thai đề là số đề đã đưa ra rồi nhưng chưa công bố mà còn úp úp mở mở để khách
đoán hình, định số). Cứ sáng thứ hai là tiệm ăn treo số đề và ra thai đề để thực
khách tìm hiểu, nghiên cứu, đoán định. Đến tối thứ bảy, các thực khách tập
trung đông đảo tại tiệm ăn để tham dự trò chơi mở số đề.
Mỗi thực khách đến tiệm dù có mua mì, hủ
tíu hay không cũng được mời trà nước và phát không một phiếu nhỏ in sẵn tên tiệm
và ngày tháng xổ số đề. Mỗi phiếu chia 2 phần bằng nhau, liên kết nhau bằng một
hàng chấm lủng ở giữa. Khách chỉ việc điền số mình kết vào cả hai phần tờ phiếu
rồi xé rời hai phần ra, một nộp cho quầy, một giữ lại. Chín giờ tối mới khui
túi gấm xổ đề nhưng từ bảy giờ đến gần chín giờ có phụ diễn hát Tiều, hát Quảng
vui lắm. Khi xổ đề, ai đoán trúng thì đem phiếu trúng của mình đến so với phiếu
ở quầy, nếu khớp răng cưa là hợp lệ, sẽ được nhận một phiếu ăn miễn phí trong 7
ngày (mỗi ngày một tô hủ tíu-mì kèm một ly trà đá). Trò chơi thật hấp dẫn, lôi
cuốn, vui nhộn và làm tăng đến không ngờ số thực khách ăn uống nườm nượp sáng,
trưa, chiều, tối.
Lúc đầu, số đề là một trò chơi có thưởng
vui nhộn và bổ ích. Dần dà, số đề biến tướng thành môn cờ bạc. Một vài ông chủ
giàu có hợp nhau thành một huyện đề và sửa đổi cách chơi. Vẫn có túi gấm treo sẵn.
Vẫn có thai đề nhưng khách muốn chơi phải bỏ tiền mua đề. Cứ mua 1 đồng thì
trúng 70 đồng, cứ thế mà tính. Tuy nhiên, lối xổ đề này không phát đạt lắm vì
người chơi vẫn sợ chủ đề gian lận. Đến khi có xổ số kiến thiết Đông Pháp, khoảng
1932, số đề dựa vào xổ số kiến thiết mà tồn tại và phát triển mạnh ở Nam bộ.
Lúc này kết quả số đề vẫn gồm hai chữ số
nhưng có số đầu (giải thấp nhất) và số đuôi (2 chữ số tận cùng của giải độc đắc).
Sau năm 1975, từ Nam ra Bắc, một số tỉnh
thành có công ty xổ số kiến thiết, lại có thêm số tự chọn (là tên gọi quốc doanh
của số đề) thì số đề càng phát triển mạnh mẽ, đủ kiểu chơi. Nào là chơi 2 con đầu
đuôi (1 đồng trúng 70 đồng), 3 con đầu đuôi (1 đồng trúng 550 đồng), nào là bao
lô 2 con, 3 con, 4 con... Người chơi cũng đông hơn, đủ hạng người, đủ giới
tính, đủ hạng tuổi. Từ bà nội trợ đến ông công nhân, viên chức, từ anh xe ôm đến
ông bà giám đốc, từ học sinh lớp 6 đến giáo sư đại học... Tuy nhiên, thống kê
cho thấy chưa có ai trúng số đề mà giàu, mà xây nhà lầu sắm xe hơi. Chỉ thấy
các thân chủ của số đề: người thì bán nhà lớn mua nhà nhỏ, người bán nhà nhỏ ở
nhà thuê, người bỏ công sở vào ở... nhà đá!
Thế có triệt được số đề không? Khó lắm!
Vì số đề đáp ứng được các loại túi tiền. Không đủ mười ngàn thì không mua nổi
một tờ vé số cầu may, nhưng chỉ một vài ngàn là có thể đánh đề. Công an chỉ bắt
người ghi đề chứ có bắt người đánh đề đâu. Chỉ có cách bãi bỏ xổ số kiến thiết
thì mới triệt được số đề. Mà bỏ xổ số kiến thiết thì lấy gì ích nước, lợi nhà?!
ĐỒ
THẬT (TTC)
