Sinh là một anh học trò nghèo kiết xác
tha phương cầu học. Anh ở trọ trong một ngôi chùa, ngày đêm dùi mài kinh sử để ứng
thí. Quan huyện sở tại cũng là người xứ khác bổ nhiệm đến, thường lui tới chùa
vì quan rất mộ đạo. Quan có một cô con gái tuổi độ trăng tròn, nhan sắc mỹ miều
diễm lệ. Một hôm nhân ngày lễ Vu lan, cô gái theo cha đến chùa. Vừa trông thấy
người ngọc, Sinh ôm lòng thầm yêu trộm nhớ. Nhưng chàng đã có vợ con ở quê nhà,
lại thuộc gia đình nghèo khó, mà nàng thì đang độ xuân xanh, lá ngọc cành vàng.
Chuyện lương duyên thật khó nỗi ước mơ. Mối tình bị chướng duyên ngăn trở càng
thêm nồng nàn thắm thiết, mặc dù chưa một lời trao đổi, tình yêu chỉ đơn
phương. Chàng đành nuốt nước bọt ngâm câu "tình tuyệt vọng":
"Lòng ta chôn một khối tình
Tình trong giây phút mà thành thiên
thu.”
Nàng thoáng hiện tới chùa một lần rồi
không bao giờ trở lại. Con "người gieo thảm" đó để lại trong lòng
Sinh một mối tương tư cay đắng, vì không thể nào trăm năm tính cuộc vuông tròn.
Hình ảnh nàng đang ám ảnh Sinh một cách mãnh liệt, thì bỗng một hôm, chàng nghe
tin nàng đã chết. Ôi! Rõ thật là: "Ngày xuân xanh sơ ngộ để thiên
thu."
Mới thấy nàng có một lần, nhưng Sinh lăn
khóc thảm thiết khi hay tin nàng lìa trần. May thay, tục lệ lúc bấy giờ ưa chôn
người chết ở nguyên quán, nên quan huyện ướp xác quàng thây nàng tại ngôi chùa
Sinh trú ngụ, chờ ba năm sau sẽ đưa về cố quận. Từ đó Sinh được đêm ngày gần
gũi người đẹp... trong quan tài. Mối tình si vẫn nồng đượm, có lẽ còn mặn mà
hơn xưa, bởi lẽ giờ đây không còn gì ngăn cách. Cái chết xóa tan mọi bất bình đẳng
giữa con người, phá đổ mọi ranh giới tài sản, địa vị, giai cấp... Mỗi bữa ăn,
Sinh đặt một mâm cơm trên nắp quan tài cúng cho vong linh hưởng xong, chàng mới
chịu hạ xuống ăn. Chàng kể lể với người trong quan tài như sau:
"Ối nàng ơi! Âm dương đôi ngã, nàng
có thấu cho lòng tôi không? Khi nàng còn sống, nàng là lá ngọc cành vàng, tôi
chỉ là một kẻ thư sinh bần hàn ăn nhờ ở đậu, có khi nào đài gương soi đến đậu
bèo! Nhưng tôi yêu nàng tha thiết, tình riêng luống ra ngẩn vào ngơ. Hình bóng
nàng đậm nét trong tim tôi. Bây giờ, nàng nằm đó, tôi đứng đây, cách nhau có một
tấm ván quan tài, chỉ trong gang tấc vậy mà thành ra biết mấy trùng quan san!
Ôi! Sao con tạo khéo trêu người dường bấy! Khi tôi được hân hạnh gần gũi nàng,
thì nàng đã hóa ra người thiên cổ, thành cái xác không hồn! Ước sao nàng hãy sống
lại, tôi xin đổi bất cứ gì để đôi ta được tái ngộ trên dương trần! Xin nàng chứng
giám cho lòng tôi."
Bữa ăn nào cũng vậy, việc cúng cơm và đọc
văn tệ than khóc người đẹp trở thành một tục lệ bất biến trong đời chàng thư
sinh. "Hữu cầu tất ứng", lời cầu nguyện của chàng chẳng bao lâu cảm ứng
được vong hồn người chết. Một đêm nàng hiện về thỏ thẻ:
"Cảm tấm tình si của chàng, em đã
xin với Diêm vương cho em được tái sinh vào ngôi nhà số 555, đường Nguyễn Văn
Trổi, thành phố Hồ Chí Minh. Mười lăm năm sau đúng vào ngày rằm tháng bảy,
chàng hãy đến tìm em ở đó, chúng ta sẽ gặp gỡ để vầy mối lương duyên. Nhưng
chàng ôi, Diêm vương có ra một điều kiện. Muốn tái sinh, em phải nhờ người thân
chí thành tụng một Tạng Kinh Kim Cương thì mới được như ý. Vậy, nếu chàng có
lòng, xin chàng hãy tụng kinh cho em."
Sinh tỉnh dậy mừng rỡ, ghi rõ ngày tháng
nàng đã hẹn lên vách, ghi luôn cả địa chỉ mới của cô gái. Từ đó chàng xếp bút
nghiên, chuyên chú tụng Kim cương đến sáu ngàn lần như nàng dặn, phải hết mất
ba năm. Năm đó chàng đã bốn mươi lăm tuổi. Còn những mười hai năm nữa mới gặp lại
người đẹp ngày xưa! Sinh vẫn ôm lòng chờ đợi, hình ảnh yêu kiều của nàng mỗi
ngày một đậm nét trong trí tưởng.
Về phần cô gái, quả nhiên thần thức cô
đã thác sinh vào một gia đình thường dân ở địa chỉ trên, để đáp lại tấm tình si
của anh học trò. Cô mang hình dáng một cô gái nhu mì dễ yêu, nhưng không có gì
gọi là cá lặn chim sa cho lắm. Mối tình đeo đẳng từ lúc còn nằm trong quan tài,
khiến tiềm thức cô vẫn một mực đợi chờ anh chàng thư sinh mặt trắng. Với tình
yêu mới nở, cô tưởng tượng hình dung của anh chàng ít ra cũng bằng chàng Kim:
"Phong tư tài mạo tuyệt vời.
Vào trong phong nhã, ra ngoài hào
hoa."
Ngày tháng thoi đưa, sắp đến ngày hẹn.
Chàng thư sinh bây giờ tuổi đã xấp xỉ lục tuần, râu tóc hoa râm, sắm mặt phong
trần vì nỗi đời mưa nắng. Nhưng mối tình thì vẫn tươi trẻ như thuở ban đầu, vì
nó vô hình vô tướng nên không có già bệnh như cái thể xác của anh. Tình yêu đã
không đổi, nên hình ảnh nàng trong tim anh không chút đổi thay, đó là nét đẹp đắm
nguyết say hoa của một lần sơ ngộ. Anh yêu, là yêu cái hình bóng của nàng thì
đúng hơn. Vì nếu nàng còn sống thì chắc chắn bây giờ nàng cũng không còn như
hình bóng anh tôn thờ.
Cái ngày hẹn hò đã đến. Anh chàng thắng
bộ y phục mới tinh, chải lại mái tóc nửa đen nửa bạc không biết bao nhiêu lần,
cố che dấu càng nhiều tóc bạc càng hay. Anh cũng không quên bôi dầu láng mượt
như thời trang dạo đó. Nhưng làm gì thì làm, không thể hóa trang cái già thành
trẻ. Không thể nào xóa hết những vết hận năm tháng khắc sâu trên vừng trán nhăn
nheo.
"Phong trần đến cả sơn khê
Tang thương đến cả hoa kia cỏ này."
Huống chi là con người, dù nó có nỗ lực
bao nhiêu để xóa bỏ vết tích thời gian trên thân thể. Nhưng tâm hồn của chàng,
mối tình si của chàng vẫn không chịu già theo tuổi tác, mà nó vẫn là mối tình đầu
của tuổi đôi mươi, của cái lần sơ ngộ. Cho nên anh chàng hăng hái, hăm hở thuê
xe tắc xi đến địa chỉ nàng hẹn để gặp lại tình xưa. Phần nàng cũng vậy, con tim
rộn rã với tình yêu, với mộng đẹp và với hình ảnh chàng thư sinh khả ái. Chắc hẳn
mặt chàng phải đẹp như mối tình của chàng! Chắc hẳn chàng phải tươi trẻ như hoa
xuân phong nhụy! Ôi, cảm động làm sao sẽ là cái phút giây gặp gỡ! Ngàn năm hồ dễ
đã ai quên.
...Mỗi người sống trong tâm tưởng hình ảnh
tuyệt vời của người kia, và của mối tình, tưởng tượng đến cái lúc gặp gỡ mà
suýt chết ngất người vì sung sướng. Chiếc xe tắc xi đã dừng lại trước một ngôi
nhà chung cư dơ dáy. Nàng con gái đã ra đứng tựa cửa trông chờ. Mà nào thấy đâu
bóng hình "hoàng tử của lòng em"? Chỉ là một cụ già trông càng già
hơn do bởi nỗ lực làm cho có vẻ trẻ. Cô gái buột miệng hỏi:
- Ông kiếm ai?
- Xin lỗi, cho tôi hỏi thăm nhà tiểu
thư...
- Ông là ai?
- Tôi là thư sinh ở trọ chùa Bà Ðầm. Xin
cô cứ thưa lại với tiểu thư như vậy.
Cô gái òa khóc, nói trong tức tưởi:
- Không phải, không phải! Trời ôi! Chàng
đã phụ tình, đã lừa dối ta! Chàng đã si mê người khác, nên đưa ông già này đến
thay! Chàng lừa dối ta! Thật chàng khinh ta quá mức!
Nàng ôm mặt bỏ chạy một mạch vào nhà
trong. Cụ thư sinh lủi thủi lê bước trên đường về. Chàng như bừng tỉnh cơn trường
mộng: hình ảnh cô tiểu thư đã chết thật rồi, nhờ chàng vừa tai nghe mắt thấy.
Vâng, nhờ thấy người con gái sống, mà chàng chết được trong tim hình ảnh người
con gái chết. Bấy lâu hồn ma vẫn sống mãnh liệt trong lòng chàng dưới hình ảnh
một cô nương hoa nhường nguyệt thẹn. Nhưng bây giờ, sau mười lăm năm chờ đợi,
chàng chỉ bắt gặp một cô gái nhan sắc tầm thường như trăm ngàn cô gái khác, nào
có gì đâu?
Chàng trở về, giở lại Kinh Kim Cương ra
tụng, đến câu kết:
Hết thảy pháp hữu vi
Như mộng huyễn ảo ảnh
Như sương và như chớp
Hãy quán sát như vậy.
Chàng tỉnh ngộ, thầm nhủ: "Cảm ơn
nàng. Nàng đã đem lại cho ta SỰ THẬT. Nàng đã cho ta thấy cái phi lý của tưởng
tượng. Ta sẽ không còn ôm giữ một hình ảnh nào, vì Phật đã dạy: Pháp còn phải bỏ
huống chi phi pháp. Nhan sắc nàng, cái nhan sắc mà mười lăm năm nay ta từng say
đắm, đã không thực, huống chi là hình ảnh, hoài niệm về nhan sắc ấy. Cái thực
đã không thực, huống hồ là mộng tưởng trong tâm."
Sưu
tầm
