Có một người lỡ đường trong đêm tối tìm đến gõ cửa một nhà nọ để xin ngủ nhờ
qua đêm. Người chủ nhà không chấp thuận cho người khách lạ tá túc. Hết sức nhẫn
nại, người khách cố gắng thuyết phục chủ nhà:
- Ông có thể trả lời tôi ba câu hỏi
không? Tôi tin chắc là sau khi trả lời ba câu hỏi này, ông sẽ vui lòng giúp
tôi.
Người chủ nhà tỏ ra tò mò và có hứng thú
trước thái độ của người khách lạ:
- Ông muốn hỏi điều gì?
Người khách nói:
- Xin ông cho hỏi, trước đây ai ở căn
nhà này?
Chủ nhà đáp:
- Bố mẹ của tôi.
Người khách hỏi tiếp:
- Xin cho hỏi, trước bố mẹ ông thì ai ở?
- Ông bà của tôi.
Người khách lại hỏi:
- Vậy sau ông thì ai sẽ ở đây?
Chủ nhà tỏ ra bực bội:
- Sau tôi là con cháu của tôi ở chứ ai!
Lúc bấy giờ vị khách mới nói:
- Thưa ông, vậy thì ông cũng là người ở
nhờ như mọi người, nhưng ông là người ở nhờ lâu hơn tôi vậy thôi. Sao ông nỡ
lòng nào không giúp tôi ở nhờ một đêm chứ?
Sau một lúc trầm ngâm suy nghĩ, người chủ
nhà như chợt nhận ra điều gì, ông tỏ ra cởi mở, niềm nở mời người khách vào
nhà. Suốt đêm hai người còn vui vẻ trò chuyện với nhau rất tâm đắc. (Theo Thế
giới trong ta)
Người khách lỡ đường trong câu chuyện trên rất chí lý khi thấy rằng không có ngôi nhà nào là tài sản vĩnh viễn của một người, mà trải qua nhiều thời kỳ nó thuộc sở hữu của nhiều người. Như vậy không ai là ông chủ thật sự cả, tất cả chỉ là những khách trọ mà thôi. Người thì trọ trong thời gian ngắn, người thì trọ trong thời gian dài.
Không có ta (ngã), không có cái của ta
(ngã sở), nhưng ai cũng thấy có ta, có cái của ta nên mới chịu nhiều đau khổ. Nếu
thấy được vạn vật đều là duyên sinh vô ngã, không cố chấp bám víu, thuận theo lẽ
vô thường, biết chấp nhận sự đổi thay, thịnh suy, được mất thì lòng thanh thản,
không khổ não lo buồn. Muốn được tâm bình thản như thế thật không dễ, nhưng nếu
nỗ lực tu tập thì sẽ thành tựu. Thực tập thiền quán về vô thường, vô ngã để có
thể buông bỏ xả ly, thì dẫu phải đối mặt với nhiều biến động trong đời lòng
cũng bớt giận dỗi, muộn phiền và tâm không chao đảo. Sống với từ bi, vô ngã, vị
tha thì tấm lòng rộng mở, tự tại thong dong và lợi đạo ích đời.
