Thời buổi
này còn cái gì không hạ già nhỉ? Sách vở, quần áo, đồ điện tử: hạ giá!
Tôi, cầm
mảnh bằng đại học cạ cục mãi chưa tìm ra việc làm, cũng nhào ra vỉa hè bán sách
đại hạ giá. Từ Victo Huygo, Lev Tolstoi, Tagor, Dostoievski... đến Khái Hưng,
Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng... thảy đều bị "hạ" nằm la liệt. Lắm lúc
ngồi chồm hổm nhìn xuống các tên tuổi từng "vang bóng mộ thời", tôi
thầm hỏi:
- Nên
cười hay nên khóc, thưa chư liệt vị?
Cách
đây ít lâu, một ông lão hình dáng tiều tụy mang đến bán hai pho sách dày. Một
cuốn là Hán Việt Từ Điển của Đào Duy Anh do Khai Trí tái bản. Cuốn kia là
"Petit Larousse Ilustré" in tại Paris năm 1973. Sách còn tinh tươm lắm,
hẳn chủ nhân đã xài rất kỹ. Thấy giá rẻ, tôi mua. Loại ấn bản này đây, gặp loại
khách biên biết, bán cũng được lời.
Ngoài
bìa và một số trang ruột mỗi cuốn, đều có ấn dấu son hình ellipse:
"Bibliothèque - Đô Bi - Professeur". A, té ra ông lão vốn từng là
giáo chức. Thảo nào! Cất tiền vào ví rồi mà ông cứ dùng dằn nuối tiếc, ngoảnh lại
nhỉn những tài liệu - tài sản phải rứt ruột bán đi. Ngoái lại mấy lần rồi ông mới
dắt chiếc xe đạp cà tàng đạp về. Mắt ông đỏ hoe. Lòng tôi chợt se lại !
Chiều
25 Tết. Cạnh các danh tác tôi vẫn lim dim, thấp thỏm, chồm hổm ra đấy. Qua đường
không ai thấy, lá vàng rơi trên giấy. Sài Gòn chả có mưa bụi cho đủ khổ thơ Vũ
Đình Liên. Nhưng bụi đường thì tha hồ, đủ khổ thứ dân lê lết vệ đường như tôi.
- Anh
mua bánh bò bánh tiêu?
Một chị
hàng rong đến mời. Tôi lắc đầu. Bỗng chị sững người chú mục vào hai bộ từ điển.
Chị ngồi, thụp xuống, đặt sề bánh bên cạnh, cầm hết cuốn này đến cuốn kia lật lật.
Rồi chị hỏi giá cả hai.
Ngần ngừ
lúc lâu, chị nói:
- Anh
có bán... trả góp không?
Trời đất
ơi! Người ta bán trả góp đủ thứ, chứ sách xôn, sách đại hạ giá ai đời bán trả
góp? Vả, tôi nào biết chị là ai, ở đâu?
- Tôi cần
mua cả - chị tiếp - xin anh giữ, đừng bán cho ai người khác. Khi nào góp đủ,
tôi sẽ lấy trọn. Anh thông cảm làm ơn giúp tôi.
Thấy lạ,
tôi hỏi chuyện mới vỡ lẽ. Đô Bi chính là thầy cũ của chị hàng rong. Chị Tám
(tên chị) bất ngờ thấy có dấu son quen, hiểu ra hoàn cảnh của thầy, bèn nảy ý
chuộc lại cho người mình từng thọ ơn giáo dục. Song, bán bánh bò bánh tiêu nào
được bao lắm, lại còn nuôi con nhỏ, không đủ tiền mua một lần nên chị xin trả
góp.
Tôi cảm
động quá, trao ngay hai bộ từ điển cho chị Tám:
- Chị
hãy cầm lấy, kịp làm quà Tết cho thầy. Tôi cũng xin lại đúng vốn mà thôi, chị
à.
-
Nhưng...
- Đừng
ngại, chị góp dần sau cũng được.
Chị lấy
làm mừng rỡ, cuống quít trả tôi một ít tiền.
- Chao,
quý hoá quá ! Cảm ơn... Cảm ơn... anh nhá!
Mai lại,
chị Tám góp tiếp. Chị kể:
- Thầy
Bi thảm lắm... Gần Tết, cô (vợ thầy) lại ngã bệnh... Thầy nhận sách, mừng mừng
tủi tủi tội ghê, anh à!... Thầy cũ trò xưa khóc, khóc mãi!...
Tôi vụt
muốn nhảy cỡn lên và thét tướng :
"Hỡi
ông Vic, ông Lev, ông Dos... ơi ! Ông Khái, ông Vũ, ông Ngô... ơi ! Có những thứ
không bao giờ hạ giá được! Có những người bình thường, vô danh tiểu tốt nhưng
có những kiệt tác không hạ giá nổi: Tấm lòng!"
- Sưu tầm –
………………………
Đúng là
tấm lòng thì dù thời đại, thời buổi nào cũng chẳng ai lại đi hạ giá. Riêng “miếng
lòng” thì khác. Những miếng lòng bị nhiễm khuẩn, bị tẩm hóa chất danh lời, tình
và tiền, bị "ôi" bị "thiu" ưng thì mặc cả, thích thì hạ
giá. Miễn sao "xào" được qua đêm, "dồi" được qua bữa,
"luộc" "hấp" cỡ nào cũng được, "mần" tất tần tật.
