Có độ ngọt gấp vài trăm lần đường cát,
giá thành rẻ, đường hóa học được nhiều cơ sở kinh doanh đồ ăn uống ưa dùng mà
không quan tâm tới tác hại khó lường từ chất tạo ngọt này.
Hiện nay, trên thị trường loại đường hóa
học thông dụng gọi là “đường ngọt”, với dòng chữ Tang Jing mờ nhạt, được nhiều
người chuyên bán đồ ăn ưa dùng. Ngoài ra, trên bao bì không hề ghi thành phần,
nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm. Hạt đường này to gần bằng hạt đậu xanh, được người
bán quảng cáo là có độ ngọt gấp 500 lần đường cát bình thường, với giá bán khoảng
90.000 đồng/kg.
Loại đường này được sử dụng phổ biến để
làm bánh kẹo, nước ngọt, chè, sâm lạnh, sữa đậu nành… Tại các quán cơm người ta
vẫn dùng loại đường này để nấu nướng cho rẻ, đem lại lợi nhuận cao hơn nhiều so
với sử dụng đường mía.
Thử phân tích một bài toán đơn giản sau
sẽ thấy được vì sao nhiều người bán đồ ăn hay sử dụng đường hóa học này thay
cho đường cát: 100 g đường hóa học đếm được 2.300 viên, giá thị trường là 9.000
đồng, tức 1 viên giá 4 đồng. Dùng 1 viên đường hóa học tạo được vị ngọt tương
đương với dùng 100 g đường cát (có giá 2.000 đồng). Như vậy, mỗi lần dùng một
viên đường hóa học không rõ xuất xứ thay cho đường cát, người sử dụng đã tiết
kiệm được nhiều lần.
Có nghề bán chè mấy chục năm, bà Sáu
(Vĩnh Cữu, Đồng Nai) cho hay, muốn nấu chè thật ngon, ngọt mà tiết kiệm, để được
lời cao, cứ dùng đường hóa học giá rẻ. Bà chia sẻ công thức nấu chè đậu trắng,
để tạo độ sệt, trong thì dùng đường cát pha thêm đường hóa học sẽ cho ra sản phẩm
cuối cùng y hệt nấu chè bằng đường cát.
Cụ thể, công thức nấu bằng đường cát là:
đậu 1.000 g, nếp, cốt dừa, đường cát 1.200 g. Công thức nấu bằng đường hóa học:
đậu 1.000 g, nếp, cốt dừa, đường cát 800 g, đường hóa học 4 viên, tiết kiệm được
gần 8.000 đồng so với dùng toàn đường cát.
Bát chè đậu trắng sử dụng đường hóa học
để tạo vị ngọt, trong mà tiết kiệm tiền nguyên liệu cho người bán.
Bà Sáu cho hay, không chỉ dùng nấu chè,
đường hóa học này có thể sử dụng nấu sữa đậu nành, nước mát..., chẳng hạn bình
thường một lít sữa đậu nành cần pha 200 g đường cát thì chỉ cần thay thế bằng 2
viên đường hóa học.
Một ứng dụng hay được dùng nữa của đường
hóa học là trong món bắp (ngô) luộc. Chỉ cần cho thêm vài viên đường này là các
bắp ngô cũng như nước luộc có vị ngọt đậm đà hơn hẳn.
Ngoài ra, món trái cây ngâm - món khoái
khẩu của không ít bạn gái, cũng hay sử dụng đường hóa học để tăng vị ngọt. Công
thức tạo nước ngâm rất đơn giản: 300 g nước, pha chút muối, thêm một viên đường.
Nhân viên một quán phở tại Biên Hòa (Đồng
Nai) cho hay, cơ sở anh làm thường xuyên sử dụng đường hóa học hiệu Tang Jing để
nấu nướng. Với nước lẩu, nước dùng phở, cứ mỗi lít cho thêm 3 viên đường là đủ
tạo vị đậm, ngọt.
Thạc sĩ Bùi Thị Minh Thủy, giảng viên
khoa Công nghệ hóa học và Thực phẩm, ĐH Nguyễn Tất Thành, TP HCM cho biết, các
loại đường thường sử dụng cho gia đình được lấy từ những loại rau củ quả trong
tự nhiên như: mía, củ cải, mật ong... vừa tạo vị ngọt tự nhiên, vừa cung cấp
năng lượng cho cơ thể. Đường tự nhiên sau khi hấp thụ vào cơ thể được chuyển
hóa thành glucose nên an toàn và không gây hại cho sức khỏe (với người bình thường).
Theo bà Thủy, các loại đường hóa học chỉ
tạo vị ngọt, không có trong tự nhiên, không có giá trị dinh dưỡng và không chuyển
hóa được, thường được dùng trong điều trị cho những người bệnh thừa cân hay đái
tháo đường. Có tới 500 loại đường hóa học, trong đó chỉ một số loại được phép sử
dụng trong chế biến thực phẩm với giới hạn tối đa và có quy định rõ ràng, gồm:
manitol, acesulfam kali, aspartam, isomalt, saccharin (và các muối Na, K, Ca của
nó), sorbitol, sucralose.
Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay tồn
tại rất nhiều chất tạo ngọt tổng hợp không được phép dùng. Một trong những loại
đường hóa học bị cấm được sử dụng nhiều nhất là sodium cyclamate. Các nhà sản
xuất sử dụng cyclamate vì hai yếu tố: nó ngọt gấp 500 lần đường mía, nhập khẩu
chủ yếu từ biên giới phía Bắc, giá thành hạ, phí vận chuyển thấp, mang lại lợi
nhuận hấp dẫn. Trong khi đó, chất tạo ngọt cyclamate vào cơ thể được vi khuẩn
trong ruột chuyển thành mono hay dicyclohexylamine là chất có thể gây ung thư
gan, thận, phổi, dị dạng bào thai trên thực nghiệm.
Các loại đường hóa học này rất dễ mua,
giá thành rẻ mà đa dạng chủng loại. Ngoài loại đường có bao bì Tang Jing còn có
loại đường hiệu Bốn Cây Mía đều có bao bì ghi bằng tiếng Trung Quốc và thông
tin rất mập mờ, không có thành phần, hạn sử dụng và nơi sản xuất.
Ăn phải thực phẩm chứa nhiều đường hóa học
có thể gây cảm giác nhức đầu, chóng mặt, ù tai, buồn nôn hoặc có thể dị ứng nếu
dùng với số lượng nhiều.
Cách nhận biết thực phẩm có đường hóa học
Một điểm nguy hiểm là loại đường này rất
dễ hòa tan trong nước, không màu, không mùi nên rất khó phát hiện. Tuy nhiên,
khi ăn phải thực phẩm có đường hóa học, thường sẽ cảm nhận được vị ngọt gắt,
hơi chát và hơi đắng. Vì vậy, người bán thường dùng thêm đường mía khi chế biến
để thực phẩm được ngọt, ngon hơn và đỡ đắng. Đường hóa học tạo vị ngọt lợ sau
khi ăn, đặc biệt là khi uống nước lúc nào cũng đọng lại vị ngọt trong miệng.
Tác hại khi dùng đường hóa học
Một số loại đường hóa học có tác hại nhất
định đến cơ thể con người. Nếu thai phụ thường xuyên ăn nhiều đường hóa học, sẽ
gây kích thích niêm mạc đường ruột, suy giảm chức năng tiêu hóa, gây rối loạn
tiêu hóa và trở ngại cho sự hấp thụ chất dinh dưỡng, đồng thời có thể gây hại tới
chức năng thận.
Đối với trẻ em, đây là lứa tuổi đang cần
bổ sung năng lượng và chất dinh dưỡng để phát triển trí não và chiều cao nên việc
sử dụng đường hóa học nhiều sẽ kìm hãm sự phát triển của trẻ, thậm chí sinh ra
bệnh tật hay suy dinh dưỡng, hoặc trí não không phát triển bình thường... Bên cạnh
đó chức năng thải độc của gan, thận của trẻ em đều kém nên các hóa chất này sẽ
tích lũy lại. Một số trẻ tự nhiên biếng ăn bởi những chất ngọt “dởm” cản trở khả
năng hấp thu protein, sắt, kẽm khiến trẻ chậm lớn.
Để bảo vệ sức khỏe cho gia đình mình trước
thực trạng đường hóa học được buôn bán và sử dụng tràn lan trên thị trường, người
tiêu dùng cần sáng suốt trong việc lựa chọn thực phẩm, thức uống hàng ngày. Hạn
chế sử dụng thực phẩm bỏ hộp, nước uống đóng chai. Thay vào đó nên ăn những thực
phẩm tươi sống, uống nước ép từ trái cây tự nhiên để đảm bảo cho cơ thể vẫn
cung cấp đầy đủ năng lượng, dinh dưỡng mà lại an toàn cho sức khỏe.
Nguyễn Ngọc Anh Thư
Giám đốc công ty dạy nghề ẩm
thực Rosa
