Đây là những điều mà tôi
đã được nghe hồi Phật còn ở tại tu viện Trùng Các, trong rừng Đại Lâm, không xa
thành phố Tỳ Xá Ly. Lúc bấy giờ đại đức A Nậu La Độ đang cư trú tại một cái am
trong rừng, không xa nơi Phật ở.
Một hôm có một số các du
sĩ ngoại đạo đến thăm đại đức A Nậu La Độ. Sau khi trao đổi những lời chào hỏi
và chúc tụng, họ hỏi đại đức: "Này hiền hữu A Nậu La Độ, đức Như Lai mà
người ta tôn xưng là bậc đã chứng ngộ quả vị cao nhất, thế nào cũng đã nói và
giảng giải cho hiền hữu nghe về bốn mệnh đề sau đây: một là sau khi chết, đức
Như Lai vẫn còn; hai là sau khi chết, đức Như Lai không còn; ba là sau khi
chết, đức Như Lai vừa còn vừa không còn; bốn là sau khi chết, đức Như Lai vừa
không còn vừa không không còn. Hiền hữu nói cho chúng tôi nghe đi."
Đại đức A Nậu La Độ trả
lời: "Này các hiền hữu, đức Như Lai, bậc tôn quý trên đời, người đã từng
chứng ngộ quả vị cao nhất, chưa bao giờ từng nói và giảng giải trong khuôn khổ
bốn mệnh đề mà các vị hiền hữu vừa đưa ra."
Nghe đại đức nói như
thế, các vị du sĩ ngoại đạo nói với nhau: "Có thể là ông thầy tu này mới
đi xuất gia, hoặc giả nếu ông ta đã đi tu lâu rồi, thì ông ta chỉ là một kẻ ngu
độn." Không vừa ý với đại đức, họ bỏ đi.
Sau khi các vị du sĩ đi
rồi, đại đức A Nậu La Độ suy nghĩ: "Nếu các vị du sĩ ngoại đạo này cứ tiếp
tục hỏi như thế thì ta phải trả lời thế nào cho đúng với sự thật và không sai
với ý của Phật? Ta sẽ trả lời như thế nào cho đúng với chánh pháp và để đừng bị
người đồng đạo chê trách?"
Rồi đại đức A Nậu La Độ
đi tới nơi Phật ở, cung kính làm lễ và thăm hỏi Người. Sau đó đại đức trình lên
Phật những điều đã xảy ra. Phật hỏi: "Này đại đức A Nậu La Độ, thầy nghĩ
sao? Có thể tìm Như Lai trong hình sắc không?"
- Bạch đức Thế Tôn,
không.
- Có thể tìm Như Lai
ngoài hình sắc không ?
- Bạch Thế Tôn, không.
- Có thể tìm Như Lai
trong cảm thọ, tri giác, tâm hành và nhận thức không ?
- Bạch Thế Tôn, không.
- Có thể tìm Như Lai
ngoài cảm thọ, tri giác, tâm hành và nhận thức không?
- Bạch Thế Tôn, không.
- Này đại đức A Nậu La
Độ, thầy có nghĩ rằng Như Lai là một cái gì vượt ra khỏi cảm thọ, tri giác, tâm
hành và nhận thức không ?
- Bạch Thế Tôn, không.
- Này, A Nậu La Độ, đi
tìm Như Lai ngay trong khi Như Lai còn sống đây mà còn không tìm ra được thì
thử hỏi đi tìm Như Lai sau khi Như Lai đã ẩn diệt trong khuôn khổ bốn mệnh đề
còn, không còn, vừa còn vừa không còn, vừa không còn vừa không không còn, đó có
phải là một chuyện có thể làm được hay không ?
- Bạch Thế Tôn, không.
- Hay lắm, thầy A Nậu La
Độ! Từ trước đến nay, Như Lai chỉ giảng dạy về KHỔ và con đường Diệt KHỔ."
(CCC)
Kinh A Nậu La Độ: Kinh
này được dịch từ Tương Ưng Bộ của tạng Pali (Samyutta Nikàya IV, 380). Kinh
tương đương trong tạng Hán là kinh số 106 của bộ Tạp A Hàm (99, tạng kinh Ðại
Chính). Kinh này tuy ngắn nhưng lại là một đề tài quán chiếu quan trọng vào bậc
nhất giúp ta vượt được các ý niệm sinh / diệt, có / không, tới / đi và một /
khác. Các tư tưởng của hệ thống Trung Quán đều được phát xuất từ các kinh căn
bản như kinh này.