Một ngày nọ nhà vua triệu
tập tất cả những nhà thông thái của vương quốc lại và ra lệnh cho họ phải thu
thập tất cả những hiểu biết và sự thông thái trên thế gian đặt vào một chỗ để
ông ta có thể học chúng.
Theo lệnh nhà vua, các nhà thông thái đều
làm việc cật lực. Sau hơn một năm, họ dâng lên ngài một trăm cuốn sách chứa đựng
mọi sự hiểu biết ở đời. Nhưng khi nhìn qua các chồng sách, nhà vua ngán ngẩm
nói:
- Không! Ta cần một cách dễ dàng hơn. Biết
bao giờ ta mới đọc xong và nhớ được ngần này cuốn sách. Rồi nhà vua lệnh cho họ
phải tóm lược hàng trăm cuốn sách đó vào một cuốn mà thôi.
Một năm sau, các nhà thông thái quay lại
với một cuốn sách duy nhất. Cuốn sách to và dày cả ngàn trang. Nhà vua nhìn thấy
liền la lên:
- Không! Cuốn sách này dày quá! Ta sẽ mất
rất nhiều thời gian mới đọc hết được.
Một lần nữa, các nhà thông thái bị buộc
phải tóm lược thật súc tích cuốn sách ấy vào chỉ một trang giấy để nhà vua dễ
dàng mang theo và nhớ được.
Mọi người xôn xao và than trời. Sao có
thể làm được như vậy? Nhưng họ không có sự lựa chọn nào khác cả. Họ biết hoặc
là mệnh lệnh phải được thi hành, hoặc là đầu họ sẽ rơi. Cuối cùng, nhà thông
thái lớn tuổi nhất họp tất cả mọi người lại để tìm ra cách giải quyết. Cuộc hội
ý diễn ra trong nhiều đêm liền. Cuối cùng, họ đã hoàn thành trang giấy chứa đựng
mọi sự hiểu biết trên đời.
Được tin, nhà vua rất đỗi vui mừng. “Cuối
cùng thì ta cũng sắp biết được tất cả mọi sự khôn ngoan nhất trên đời mà chỉ cần
một trang giấy mà thôi!” – Nhà vua đắc chí nhủ thầm và ra lệnh dâng trang giấy
lên trong thời gian sớm nhất.
Và ngày đó đã tới. Nhà vua khấp khởi mừng
thầm. Cả vương quốc đều tụ tập về quanh triều đình để được biết về điều đặc biệt
đó. Nhà vua háo hức mở trang giấy chứa đựng toàn bộ sự thông thái của thế gian.
Trong đó chỉ duy nhất một câu:
“Không có sự thông thái nào mà không phải
trả giá"